Τι μορφή μπορεί να πάρει η φιλία
ανάμεσα σ' έναν άνδρα και μια γυναίκα;" ρωτάει ο Γιάννης τις τρεις
συνεπιβάτισσές του. Και δίνει μόνος του την απάντηση: "Κάθε μορφή".
Τρεις γυναίκες κι ένας άνδρας,
τέσσερις άνθρωποι, τέσσερις εκπαιδευτικοί, ταξιδεύουν καθημερινά μια ώρα
δρόμο από τη Θεσσαλονίκη στα σχολεία τους και πάλι πίσω. Η σχέση τους
ξεκινάει τυπικά, ευγενικά, επιφυλακτικά. Η παρουσία, όμως, του άνδρα στο
μικρόκοσμο των γυναικών και αντίστροφα δρα καταλυτικά για όλους,
απελευθερώνει έναν άλλο εαυτό μέσα τους. Όλα αλλάζουν στην ψυχοσύνθεση,
στην εμφάνιση, στη διάθεσή τους. Μέρα με τη μέρα, διαδρομή με τη
διαδρομή, εμπιστεύονται, ανοίγονται, πλησιάζουν ο ένας τον άλλο,
ξεπερνούν τα εμπόδια, αψηφούν τους κανόνες, δημιουργούν μια ιδιότυπη
σχέση. Γίνονται φίλοι, κολλητοί, αδελφές ψυχές• ερωτεύονται και
προσπαθούν, ο καθένας με τον δικό του τρόπο, να χωρέσουν τον αλλιώτικο
αυτό έρωτα μέσα στη ζωή τους. Αν μπορούν...
Ένα βιβλίο με μια διαφορετική,
αισιόδοξη ματιά για τη φιλία, τον έρωτα, για τα όρια της εγγύτητας
ανάμεσα στους ανθρώπους, τις μικρές ευτυχίες που μας χαρίζει η ζωή.
Εκδόσεις Ψυχογιός σελ 456
«Δεν υπάρχουν στεγανά ανάμεσα σε δυο ανθρώπους που αγαπιούνται»
Διαβάζοντας την ιστορία
σας θα ήθελα οι τέσσερις συνεπιβάτες, οι τρείς γυναίκες και ο συνάδελφος
τους, να παραμείνουν φίλοι καρδιάς. Αλλά χωρίς αυτή την αναμενόμενη
ανατροπή πως θα κρατείτο το ενδιαφέρον του αναγνώστη;
Μα μένουν φίλοι καρδιάς, απλώς χάνουν
το μοίρασμα της καθημερινότητάς τους, τουλάχιστον ο άνδρας. Πιστεύω πως
όταν δυο άνθρωποι έρθουν κοντά και νιώσουν ο ένας τον άλλο, η επαφή αυτή
αποτυπώνεται μέσα τους και παραμένει ες αεί, ανεξάρτητα από το
εξωτερικό πλαίσιο. Εξακολουθούμε να νοιαζόμαστε και να αγαπάμε τον φίλο
μας και τον σκεφτόμαστε με ένα χαμόγελο κάθε φορά που εμφανίζεται στις
πόρτες του μυαλού μας, ακόμα κι αν δεν τον ξαναδούμε ποτέ.
Οι τρείς συναδέλφισσες
ανοίγονται, εξομολογούνται εκμυστηρεύονται, όμως τόσο καθαρά δεν είναι
τελικά τα αισθήματα τους... Ίσως γιατί γνωρίστηκαν σε μεγάλη ηλικία που
όλοι μας κρατούμε αποστάσεις;
Η αλήθεια είναι ότι όσο μεγαλώνουμε,
τόσο βαρύτερο είναι το φορτίο που κουβαλάμε στην πλάτη μας από τις
εμπειρίες της ζωής μας. Και είναι πια δύσκολο να ανοιχτούμε ολοκληρωτικά
σε κάποιον άλλο, να του δείξουμε όλες τις αλήθειές μας. Αυτό όμως δεν
σημαίνει ότι δεν μπορούμε να δεθούμε, να δοθούμε, να αγαπήσουμε έναν
άλλο άνθρωπο. Είμαστε τόσο πολύπλοκα όντα που είναι σχεδόν ακατόρθωτο να
μας γνωρίσει κάποιος ολοκληρωτικά. Και ίσως και απευκταίο...
Ο Γιάννης ο νεαρός άντρας που
δίνει με την παρουσία του και μόνο, λίγο φώς στις φλατ ζωές των
συναδελφισσών του, τι είναι τελικά; Ένα καλοσυνάτο μεγάλο παιδί που
ξέρει να παίρνει αυτό που θέλει και να φεύγει διακριτικά , ένας κλασικός
έλληνας που όταν δεν τον συμφέρει την «κάνει;»
Ο Γιάννης είναι ένας γενναιόδωρος
άνδρας, που έχει το σπάνιο χάρισμα της ενσυναίσθησης, δηλαδή μπορεί και
καταλαβαίνει τη θέση και τις ανάγκες του ανθρώπου που τον πλησιάζει και
του χαρίζει το κομμάτι του που εκείνος χρειάζεται.
Χωρίς αυτό να σημαίνει ότι σπαταλιέται
ο ίδιος ή ότι εκμεταλλεύεται τις ανάγκες των άλλων. Μπορεί και κρατάει
με χάρη, φυσικότητα και ευγένεια την ισορροπία στις σχέσεις του κι αυτός
ο τρόπος του είναι που σκλαβώνει τις τρεις γυναίκες και τις ωθεί να τον
πλησιάσουν.
Πόσες φορές πόσες γυναίκες δεν
κάνουν αυτή τη σκληρή σκέψη καθημερινά: «Είναι στιγμές που νιώθω πως η
ζωή περνάει από τα χέρια μου κι είμαι απούσα», λέει κάπου η Κατερίνα
σας.
Πραγματικά, οι ζωές όλων μας - οι ζωές
των γυναικών λίγο παραπάνω, πιστεύω -είναι φορτωμένες με πολύ βαριές
αποσκευές, τρέχουν με φρενήρεις ρυθμούς, περνούν μπροστά από τα μάτια
μας χωρίς να μπορούμε να τις αδράξουμε, να τις νιώσουμε. Ίσως κάποια
στιγμή πρέπει να κάνουμε ένα βήμα πίσω, να πάρουμε μια ανάσα και να
δούμε κατάματα όλους τους εαυτούς μας... και να τους αντιμετωπίσουμε...
«Δεν ζωγραφίζετε, δεν
χορεύετε, δεν ξέρετε μουσική» συστήνεστε στην αρχή του βιβλίου σας.
Αγαπάτε όμως τις λέξεις. Πότε πρωτοκαταλάβατε αυτή σας την κλίση;
Είναι η γνωστή ιστορία: στο σχολείο
έγραφα τις καλύτερες εκθέσεις στην τάξη, στα νιάτα μου έγραφα
λογοτεχνικά ημερολόγια. Αγαπάω πολύ τις λέξεις, τον γραπτό κυρίως λόγο.
Αγαπάω την έντασή του, τον πλούτο του, τις άπειρες δυνατότητες που μας
προσφέρει για να εκφραστούμε, τις απειροελάχιστες αποχρώσεις, τις
αμέτρητες διαβαθμίσεις. Το να γράφω κάθε είδους κείμενα μού έδινε
απίστευτη ευχαρίστηση.
Προς βιοπορισμό διαλέξατε την εκπαίδευση. Προφανώς αγαπάτε τα παιδιά...
Ήταν μια απόφαση που προέκυψε μέσα από
πολλές ανάγκες μου από την ανάγκη μου να αλλάζω συνεχώς περιβάλλοντα,
ασχολίες, ανθρώπους, να δοκιμάζω συνεχώς τα όριά μου, να τα καταφέρνω σε
καινούργιους κάθε φορά τομείς. Έχω εργαστεί σε πολλούς, διαφορετικούς
τομείς, αυτή όμως είναι η πιο δημιουργική ασχολία με την οποία έχω
καταπιαστεί μέχρι τώρα. Και η πιο ικανοποιητική, ψυχικά. Η σχέση με τα
παιδιά είναι απίστευτα και απρόσμενα ανταποδοτική. Και ναι, δεν μπορείς
να μην αγαπάς τα παιδιά...
Ζείτε στην Θεσσαλονίκη την
αποκαλούμενη και πόλη ερωτική. Τι διαφορετικό αποπνέει η πατρίδα σας που
την ξεχωρίζει από την Αθήνα ;
Δεν μπορώ να μιλήσω για την Αθήνα,
μόνο ως επισκέπτρια έχω ζήσει εκεί. Και μου άρεσε. Δεν ένιωσα αυτήν την
απομάκρυνση των ανθρώπων για την οποία μιλάνε όλοι, το κλείσιμο, την
περιχαράκωση. Ίσως να είδα μόνο το καλό της πρόσωπο... Όσο για τη
Θεσσαλονίκη, είναι σα να είμαστε όλοι μια μεγάλη παρέα. Ζεστή, οικεία,
ανοιχτή, φιλόξενη, έτοιμη να δεχτεί κάποιον καινούργιο, να τον κάνει να
νιώσει άνετα. Μ' αρέσει πολύ αυτό στη Θεσσαλονίκη, με ανακουφίζει...
Το καλοκαίρι είναι προ των ...πυλών. Σας αρέσει σαν εποχή ή σαν μια εκ των πρωταγωνιστριών σας προτιμάτε τα πρωτοβρόχια;
Η αλήθεια είναι ότι αγαπώ πολύ τη
βροχή. Όπως και η Μάρθα στο βιβλίο μου, νιώθω να ποτίζομαι, να ζωντανεύω
κι εγώ μαζί με τη φύση. Ρουφάω την υγρασία μέσα μου και νιώθω να
ξαναγεννιέμαι. Ωστόσο δεν μπορώ να μην αγαπώ τις ανοιξιάτικες λιακάδες
και τις νύχτες του καλοκαιριού...
Τον ελεύθερο χρόνο σας χωρίς σχολειά και γραψίματα με τι τον γεμίζετε;
Άλλοτε χρειάζομαι λίγη ησυχία, λίγη
απομόνωση, να ακούσω τις φωνές μέσα μου, κι άλλοτε χρειάζομαι τις φωνές
και τα χαμόγελα και την αίσθηση των φίλων μου, των δικών μου ανθρώπων,
για να καταλαγιάσει η φασαρία μέσα μου. Εξαρτάται...
Κλείνοντας έχετε κάτι άλλο στα σκαριά;
Είμαι πολύ ανυπόμονος, ορμητικός
άνθρωπος – δεν ξέρω αν αυτό είναι καλό ή κακό, απλώς το έχω αποδεχτεί –
και πάντα έχω σχεδιάσει τα επόμενα είκοσι βήματά μου ενώ είμαι ακόμα στο
πρώτο. Οπότε, ναι, έχω κάτι έτοιμο, κάτι μισοτελειωμένο και κάτι ήδη
αρχινισμένο.
Τελικά «ποια μορφή μπορεί να
πάρει η φιλία ανάμεσα σε μια γυναίκα κι έναν άνδρα»; Κάθε μορφή είναι
δυνατή αρκεί να εμπεριέχει και ερωτική επιθυμία;
Ένας γάλλος συγγραφέας, ο Paul
Geraldy, έχει γράψει πως υπάρχει περισσότερος έρωτας μέσα στη φιλία,
παρά φιλία μέσα στον έρωτα. Κι ο Γιάννης, ο αγαπημένος μου ήρωας, λέει
κάποια στιγμή: «Τα όρια είναι κάτι πολύ προσωπικό, δεν ορίζονται a
priori. Τα όρια ανάμεσα σε δυο ανθρώπους ορίζονται μόνο από τους ίδιους
και αίρονται ξανά και ξανά, μόνο από τους ίδιους, μέσα από τις
καταστάσεις που ζουν... Δεν υπάρχουν στεγανά ανάμεσα σε δυο ανθρώπους
που αγαπιούνται.
Εξακολουθούμε να νοιαζόμαστε και
να αγαπάμε τον φίλο μας και τον σκεφτόμαστε με ένα χαμόγελο κάθε φορά
που εμφανίζεται στις πόρτες του μυαλού μας, ακόμα κι αν δεν τον
ξαναδούμε ποτέ