Η κριτική του Πάνου Τουρλή που δημοσιεύθηκε στο www.captainbook. gr στις 3.4.2013
Ημερολόγια διαδρομών - της Χαράς Ανδρεΐδου
Θεσσαλονίκη-Κιλκίς. Τριες γυναίκες, ένας άντρας. Πόσο πολύ θα αφήσουν τον άντρα να μπει στις ζωές τους; Με ποιο σκοπό; Γιατί; Ο άντρας θα τις εκμεταλλευτεί ή θα τις αγαπήσει; Ποια μορφή μπορεί να πάρει η φιλία ανάμεσα σε έναν άντρα και σε μια γυναίκα; Πόσο θα επηρεάσουν οι αποφάσεις τους τη δομή και τη συνοχή της ομάδας; Ένα διαφορετικό γυναικείο μυθιστόρημα.
SPOILERS
Εξαιρετικά καλογραμμένο, απόλυτα γυναικείο (προσοχή, όχι γυναικουλίστικο), ένα λογοτεχνικό ταξίδι στις καρδιές και στις ψυχές τριών γυναικών. Κι όμως κάτι με χάλασε. Το γεγονός ότι ο Γιάννης σταδιακά γνώρισε ερωτικά και τις τρεις γυναίκες. Και ότι και οι τρεις γυναίκες ερωτεύτηκαν σιγά σιγά τον Γιάννη, ερωτεύτηκαν το χαμόγελό του, τη διπλωματία του, την ανόθευτη αγάπη για όλες τους, την άνεσή του μαζί τους. Αυτή η εξέλιξη δε μου άρεσε καθόλου. Είναι όμως ντυμένη ωραία, με σοβαρά και αληθινά, γήινα χρώματα και αυτό αποκαλείται μαγεία στο γραπτό κείμενο: να σου λέω υπερβολικά ή παρατραβηγμένα πράγματα ή μάλλον πράγματα που δε ζεις καθημερινά και να σε παρασύρω στον κόσμο όπου αυτά γίνονται.
Το γράψιμο όπως ανέφερα ήδη είναι πολύ καλό, με πλήθος καλολογικών στοιχείων και παρομοιώσεων και μεταφορών κλπ. κλπ. Μου άρεσε ο τρόπος που χειρίστηκε η συγγραφέας μια ιστορία που θα μπορούσε να γίνει πολύ βαρετή ως προς το περιβάλλον που διαδραματίζεται, ένα αυτοκίνητο και οι καθημερινές διαδρομές που κάνουν τέσσερις δάσκαλοι από τη Θεσσαλονίκη σε χωριά του Κιλκίς για να διδάξουν και πίσω, εναλλάξ ο καθένας με το αυτοκίνητό του.
Κι όμως η ιστορία κλιμακώνεται, έστω και μέσα σε αυτόν τον κλειστό χώρο, γνωρίζουμε τις τρεις γυναίκες και τον άντρα της παρέας, μπαίνουμε στην καθημερινότητά τους, στη μοναξιά τους, στα διλήμματά τους, στις απορίες τους, στην ανάγκη για επικοινωνία και φιλία. Ίσως η κατάσταση να ξεφεύγει από τον μέσο όρο, όμως το μήνυμα που περνάει η συγγραφέας είναι ολοκάθαρο: η φιλία ανάμεσα σε έναν άντρα και σε μια γυναίκα παίρνει κάθε μορφή, αρκεί να τη θέλουν και οι δύο και να μην πληγώνει κανέναν από τους δύο.
Αυτός ο χειρισμός των πραγμάτων και των χαρακτήρων, μαζί και το λυρικό γράψιμο, είναι που με κράτησαν, γιατί κάλλιστα στο βιβλίο θα μπορούσαν να πιαστούν μαλλί με μαλλί οι ηρωίδες, να κακιώσουν η μία με την άλλη, να γίνει το βιβλίο μύλος. Κι όμως, χωρίς ίχνος κακίας, έριδας, εγωισμού, ο Γιάννης περνά διαδοχικά από τη μία γυναίκα στην άλλη, χωρίς να μας δείχνει τα πραγματικά του χρώματα. Δεν κατάλαβα γιατί πήγε και με τις τριες τους. Σίγουρα δεν κινήθηκε από ιδιοτέλεια ή αντρική υπεροψία. Σπάνια χαρίσματα σε έναν άντρα και το δέχτηκαν και οι τρεις γυναίκες.
Στο τέλος της σχολικής χρονιάς οι ισορροπίες επανέρχονται, ο Γιάννης μετατίθεται αλλού και οι γυναίκες κλείνουν με στοργή και αγάπη τις όμορφες στιγμές τους και προχωράνε πιο δυνατές, πιο ώριμες, πιο διαφορετικές στην απαιτητική ζωή τους.
Διαβάστε παρακάτω τι όμορφα λόγια χρησιμοποιεί η συγγραφέας και θα καταλάβετε γιατί παρασύρθηκα από αυτήν την
ιστορία.
Χαρακτηριστικά αποσπάσματα:
(μεταξύ άλλων άψογων ενάρξεων για κάθε κεφάλαιο, όπου η φύση περιγράφεται πάντα διαφορετικά και πάντα καλογραμμένα)
\"Στην Ελλάδα ο μήνας του φθινοπώρου είναι ο Νοέμβριος κι όλα αυτά που λένε στα βιβλία και μαθαίνουν στα σχολεία, ότι τον Οκτώβριο κιτρινίζουν και πέφτουν τα φύλλα, ότι τον Οκτώβριο έρχονται τα πρωτοβρόχια, φεύγουν τα αποδημητικά πουλιά, οργώνουν και σπέρνουν τα χωράφια οι γεωργοί, είναι λάθος υπολογισμοί...Ο Νοέμβριος φέρνει το καθαρόαιμο φθινόπωρο, με τους μπουκωμένους ουρανούς του, με τη μυρωδιά από το ανασκαλεμένο χώμα στα οργωμένα χωράφια, με τα δένδρα να επιδίδονται σε ένα χρωματικό όργιο, σε μια παλέτα που κυμαίνεται από το χρυσαφί κίτρινο του πεπονιού ως το πικρό κόκκινο της σκουριάς, με τα φύλλα τους ακόμη πάνω στα κλαδιά, να αναδεύονται σε κάθε φύσημα του αγέρα και να αλλάζουν αποχρώσεις καθώς δείχνουν πότε τη μια και πότε την άλλη πλευρά τους. Ο Νοέμβριος με τις αλυσίδες των πουλιών πάνω στα σύρματα της ΔΕΗ, έτοιμα για το μεγάλο ταξίδι, να περιμένουν υπομονετικά το πρώτο σύνθημα. Με τη βροχή σε όλες τις εκδοχές της: αριστοκρατικό ψιλόβροχο, λεπτεπίλεπτο, νωχελικό, βίαιη καταιγίδα, με χοντρές σταγόνες που μαστιγώνουν τις επιφάνειες, επικουρούμενες από την οργή του αέρα, επίμονη βροχή που χαρακώνει τον ορίζοντα με συγκεκριμένο ρυθμό, με συγκεκριμένη κατεύθυνση, σα στρατιωιτική παρέλαση\" (σελ. 51-52).
\"Μια φιλία είναι μια σχέση ζεστή, μαλακή, οικεία, μια σχέση γεμάτη εμπιστοσύνη, που σε στηρίζει, που σου δείχνει το δρόμο της επαφής μ' έναν άλλον άνθρωπο, για να τον πλησιάζεις, να του μιλάς, να ξαλαφρώνεις από τα βάρη σου, να τον βοηθάς να ξαλαφρώσει κι αυτός από τα δικά του. Ο φίλος είναι αρωγός, βοηθός, χορηγός, σε στηρίζει, σε συνδράμει, συμπορεύεται μαζί σου, σου χαρίζει αυτό που έχεις ανάγκη. Δυο μάτια να σε βλέπουν και δυο αυτιά να σε ακούν, την πίστη του σε σένα, το χέρι του για να σε τραβήξει, να μη βουλιάξεις στη σιωπή και την αφάνεια\" (σελ. 73).
\"Κανένας δεν ξέρει πώς ξημερώνει μια μέρα, με ποιους τρόπους μπορεί να εξελιχθεί, πώς θα ερμηνεύσει το παρελθόν μας, τι θα φέρει στο μέλλον μας. Πώς θα σταθεί απέναντι στο παρόν μας...είχε γράψει ο Ησίοδος χιλιάδες χρόνια πριν...άλλοτε η μέρα είναι μάνα κι άλλοτε μητριά\" (σελ. 218).
Πάνος Τουρλής
